Παρατηρήσεις με αφορμή ένα πρόγραμμα Erasmus+ του 3ου Γυμνασίου Λάρισας
Οι εργασίες για το σπίτι είναι μια μακροχρόνια εκπαιδευτική παράδοση, η οποία θεωρείται θετική πρακτική και είναι ευρύτερα αποδεκτή ως κομμάτι της καθημερινότητας του μαθητή το οποίο, μέχρι πρόσφατα, ελάχιστα είχε αμφισβητηθεί. Όταν, το 2020, οι μαθητές υποχρεώθηκαν να εργαστούν εξ ολοκλήρου από το σπίτι, η ανάγκη να επανεκτιμηθεί η «εργασία για το σπίτι» έγινε ακόμη πιο επιτακτική. Παρόλο που τα σχολεία έχουν πια επιστρέψει στη δια ζώσης διδασκαλία, τώρα είναι κατάλληλη στιγμή να επανεξετάσουμε τις πρακτικές μας για τις εργασίες για το σπίτι καθώς και τον ρόλο και την επίδρασή τους στην ψυχική ευημερία των μαθητών.
Διάφορες φωνές βλέπουν κριτικά αυτή την πρακτική, τη λογική της ανάθεσης εργασίας για το σπίτι κυρίως για την αποτυχία που μπορεί να προκύψει, όταν κάποιοι μαθητές δεν ολοκληρώνουν τις εργασίες τους. Θα περίμενε κανείς ότι το αποτέλεσμα της εργασίας στο σπίτι θα ήταν η βελτίωση της μάθησης, αλλά το πρόβλημα προκύπτει, επειδή εμπλέκονται πολλοί άλλοι παράγοντες, όπως οι διαφορές μεταξύ των παιδιών, των εκπαιδευτικών, των εργασιών, του οικογενειακού περιβάλλοντος και το γεγονός ότι η αλληλεπίδραση της εργασίας στο σπίτι και της μάθησης στην τάξη είναι ξεχωριστή για κάθε μαθητή και μαθήτρια (Vatterott, 2009, 56).
Επιπλέον, ενώ υπάρχουν στο σχολείο πολλά παιδιά με διαφορές στις αντιληπτικές και μαθησιακές δυνατότητες και ανάγκες, πολλοί εκπαιδευτικοί συνεχίζουν να αναθέτουν την ίδια εργασία για το σπίτι σε όλους τους μαθητές της τάξης. Οπότε συνεχίζουν να έχουν δυσανάλογες αποτυχίες οι μαθητές που δεν ταιριάζουν στα πρότυπα αυτού του μονοδιάστατου μοντέλου εργασίας για το σπίτι.
Η συζήτηση γύρω από την εργασία στο σπίτι κάθε άλλο παρά έχει τελειώσει, αφού τα συμπεράσματα των ερευνών για το θέμα αυτό είναι μερικές φορές αντιφατικά, με επιχειρήματα και μελέτες που υποστηρίζουν και τις δύο πλευρές της συζήτησης. Παρά τις σχετικές προκλήσεις, πιστεύουμε ότι η εργασία στο σπίτι μπορεί να είναι ένα στοιχείο σημαντικό για την ενίσχυση της μάθησης και των οργανωτικών δεξιοτήτων των μαθητών.
Στην πραγματικότητα, κεντρικό θέμα είναι η αποτελεσματικότητα της εργασίας για το σπίτι όσον αφορά τα επιτεύγματα. Συχνά τείνουμε να δίνουμε μεγαλύτερη έμφαση στο “πώς μπορούμε να κάνουμε τους μαθητές να κάνουν την εργασία τους στο σπίτι;” αντί να εξετάσουμε βαθύτερα το “γιατί δεν κάνουν την εργασία τους στο σπίτι;”. Όπως αναφέρει ο Vatterott (2009, 88), όταν οι μαθητές αποτυγχάνουν να ολοκληρώσουν την εργασία τους, τείνουμε να προσεγγίζουμε την κατάσταση περισσότερο ως ζήτημα πειθαρχίας παρά μάθησης. Πράγματι, τα μέτρα για τους μαθητές που δεν κάνουν τις εργασίες τους τείνουν να επικεντρώνονται σε τιμωρητικές λύσεις ως το κλειδί για την αλλαγή συμπεριφοράς – συνέπειες όπως η αφαίρεση πόντων, η πτώση στη βαθμολογία ή η καταστρατήγηση του διαλείμματος, ώστε να ολοκληρώσουν τις εργασίες τους. Αυτή η αποπροσανατολισμένη προσέγγιση αφήνει πολλούς μαθητές πίσω και απλουστεύει ένα πιο σύνθετο και δομικό πρόβλημα σχετικά με την εκπαίδευση και τα συστήματα αξιών που τη διέπουν.
Μια πρόσφατη μελέτη που διεξήχθη το 2020 (Rodríguez et al., 2020) δείχνει ότι, όταν οι μαθητές είναι πεπεισμένοι ότι η εκπόνηση των εργασιών για το σπίτι θα τους βοηθήσει να μάθουν, αυτό έχει ως αποτέλεσμα μεγαλύτερη και ποιοτικότερη δέσμευση. Καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η εργασία για το σπίτι δεν πρέπει να προσεγγίζεται αποκλειστικά ως υποχρέωση, καθώς κάτι τέτοιο θα έχει ως αποτέλεσμα μόνο την απώλεια ενδιαφέροντος και δέσμευσης.
Πρέπει λοιπόν να επανεξετάσουμε την εργασία στο σπίτι επιδιώκοντας να έχει νόημα, να είναι στοχευμένη, να είναι σχετική με τη σημερινή εποχή και σχεδιασμένη ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες όλων των μαθητών. Η εργασία για το σπίτι πρέπει να τους κάνει να αισθάνονται ότι έχουν κάποια δύναμη πάνω στη διαδικασία της μάθησής τους, να παρακινούνται από την προοπτική της επιλογής και την ευκαιρία για προσωπική έκφραση, ενδιαφέρον και ανάπτυξη.
Επομένως, για να δεσμεύσουμε εκ νέου τους μαθητές, χρειαζόμαστε μια νέα μορφή εργασιών για το σπίτι, λιγότερο αγχωτική και περισσότερο ευχάριστη, ειδικά για πιο σύνθετα γνωστικά αντικείμενα, όπως τα πεδία STEAM.
Το όραμα του προγράμματος Erasmus+ στο οποίο συμμετέχει το 3ο Γυμνάσιο Λάρισας, με τίτλο EduGraal για τη “μάθηση μέσω της πράξης”, χρησιμοποιεί την αφήγηση ιστοριών, την παιχνιδοποίηση και τη game-based μάθηση, για να κάνει την εργασία στο σπίτι μια περιπέτεια στην οποία δίνεται έμφαση στην πρόοδο και όχι στην αποτυχία. Ο μαθητής ακολουθεί έναν χαρακτήρα κατά τη διάρκεια της ‘περιπέτειάς’ του και λύνει “γρίφους” που σχετίζονται με το μάθημα, για να προχωρήσει η ιστορία. Με αυτόν τον τρόπο, θα πετύχουμε να ενδιαφερθούν περισσότεροι μαθητές, συμπεριλαμβανομένων όσων αντιμετωπίζουν δυσκολίες, μαθησιακές διαταραχές και άλλα δύσκολα υπόβαθρα, ώστε να διασφαλίσουμε ότι η εργασία στο σπίτι θα αποτελεί μια συναφή διαδικασία μάθησης αντί για μια πολύπλοκη αγγαρεία.
Αναφορές
Rodríguez, S., Piñeiro, I., Regueiro, B. & Estévez, I. (2020). Intrinsic motivation and perceived utility as predictors of student homework engagement, Revista de Psicodidáctica, 25(2), 93-99. https://doi.org/10.1016/j.psicod.2019.11.001
Vatterott, C. (2009). Rethinking Homework: Best Practices that Support Diverse Needs(1stEdition). ASCD.
Δεν υπάρχουν ακόμη σχόλια