“Παίζω, αλλά πρέπει να με παίρνετε στα σοβαρά”

Στην καθημερινή ζωή, οι ενήλικες, οι γονείς, ακόμη και οι δάσκαλοι θεωρούν το παιχνίδι και τη μάθηση ως έννοιες αμοιβαία αποκλειόμενες. Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η μελέτη είναι μια “σοβαρή” δραστηριότητα, ένα καθήκον, ενώ το παιχνίδι συνδέεται με την έννοια του ελεύθερου χρόνου.

Ωστόσο, το κλειδί για την επιτυχή μάθηση είναι τα κίνητρα. Ένα από τα βασικά  ερωτήματα για τους εκπαιδευτικούς είναι πώς να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον στην τάξη που να παρακινεί τους μαθητές να μάθουν.

Ένα από τα θέματα της πρόσφατης εκπαιδευτικής  έρευνας είναι η δυνατότητα εισαγωγής της παιχνιδοποίησης ως τρόπου υποστήριξης της μάθησης. Τα παιχνίδια ενεργοποιούν μηχανισμούς στην ανθρώπινη συμπεριφορά που προκαλούν  αίσθημα ευχαρίστησης και παρακινούν τους ανθρώπους να ασχοληθούν με  μια συγκεκριμένη δραστηριότητα. Η παιχνιδοποίηση της μάθησης σημαίνει ότι “δανειζόμαστε” από τα παιχνίδια  τους μηχανισμούς που προκαλούν μια θετική παρακίνηση, δηλαδή χρησιμοποιούμε στοιχεία σχεδιασμού παιχνιδιών σε ένα πλαίσιο που δεν είναι παιχνίδι.

Γίνεται επίσης πολύς λόγος στις μέρες μας για το γεγονός ότι τα παιδιά είναι όλο και λιγότερο ικανά να συγκεντρωθούν σε κάτι για μεγάλο χρονικό διάστημα. Παρόμοια με την αυτοαπορρόφηση στο παιχνίδι είναι και η θεωρία της ροής του Mihály Csíkszentmihályi, σύμφωνα με την οποία μπορούμε να απορροφηθούμε τόσο πολύ σε μια συγκεκριμένη δραστηριότητα και να έχουμε μια τέτοια εμπειρία (flow) που να κάνουμε τη δραστηριότητα για χάρη της  δραστηριότητας(Csíkszentmihályi, 2010). Σε αυτή την περίπτωση, όχι μόνο αυξάνεται η απόδοση, αλλά και το επίπεδο συνείδησης του ατόμου αλλάζει, γεγονός που αντανακλά στο ίδιο το άτομο, οι ικανότητες του βελτιώνονται, είναι σε θέση να συγκεντρώνεται έντονα και η δραστηριότητα τού είναι ευχάριστη και όχι αγχωτική.

Το πρόγραμμα Erasmus+ EDUGRAAL συγκεντρώνει επαγγελματίες της εκπαίδευσης και εκπαιδευτικούς από έξι χώρες (Γαλλία, Βέλγιο, Ισπανία, Ιταλία, Ελλάδα και Ρουμανία) για την επίτευξη ενός κοινού στόχου: να επαναπροσδιορίσουν τη χρήση της εργασίας στο σπίτι για την εμπέδωση και την εμβάθυνση της γνώσης, αλλά με έναν καινοτόμο τρόπο: κάνοντάς την παιγνιώδη, αυξάνοντας τα κίνητρα και δημιουργώντας μια αίσθηση “ροής” στη διαδικασία της εργασίας στο σπίτι.

Στόχος του έργου είναι η δημιουργία εργασιών για το σπίτι που, με βάση την λογική των παιχνιδιών περιπέτειας στον υπολογιστή, εμπλέκουν τους μαθητές σε έναν δημιουργημένο κόσμο, όπου εκτελούν διάφορες εργασίες, καθώς η ιστορία εξελίσσεται, για να φτάσουν στον τελικό στόχο της απόκτησης  του “θησαυρού”, ενώ παράλληλα εξασκούν τις γνώσεις που διδάσκονται στην τάξη.

Ωστόσο, το Edugraal δεν δημιουργεί μόνο περιπετειώδεις εργασίες, αλλά παρέχει επίσης μέσο για την κατάρτιση των εκπαιδευτικών και την εισαγωγή τους στην έννοια της παιχνιδοποίησης, μέσω μιας ενότητας ηλεκτρονικής μάθησης (e-learning).  Η παιδαγωγική εργαλειοθήκη που απαιτείται για την εφαρμογή της είναι επίσης διαθέσιμη στους εκπαιδευτικούς στο δικτυακό τόπο https://edugraal.eu, ο οποίος είναι το αποτέλεσμα μιας συλλογικής προσπάθειας για την εισαγωγή των εννοιών της ‘παιχνιδοποίησης’ και των ‘περιπετειών για το σπίτι’ σε έξι γλώσσες: γαλλικά, ιταλικά, ουγγρικά, ρουμανικά, ελληνικά και ισπανικά, και παρέχει επίσης έτοιμες για χρήση ‘περιπέτειες για το σπίτι’. Αυτές χαρακτηρίζονται από ενδιαφέρουσες περιπέτειες με διαθεματική προσέγγιση και πολύχρωμα γραφικά στοιχεία που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στα μαθηματικά, τη βιολογία, τη φυσική, τη χημεία και την ιστορία και τη λογοτεχνία.

Μαθητές από το Kölcsey Ferenc Főgimnázium (στη Ρουμανία) συμμετείχαν στη δοκιμή των έτοιμων ασκήσεων και οι καθηγητές τους δημιούργησαν τις δικές τους περιπετειώδεις εργασίες για το σπίτι. Οι πιο αξιόπιστες αναφορές προήλθαν από τους εκπαιδευτικούς οι οποίοι επένδυσαν πολύ χρόνο και προσπάθεια για να μάθουν πώς να δημιουργούν για τα παιδιά βασισμένες στο παιχνίδι περιπετειώδεις, διερευνητικές εργασίες για το σπίτι. Οι εμπειρίες και οι απόψεις τους παρατίθενται παρακάτω:

“Δημιουργήσαμε παιγνιώδεις, περιπετειώδεις εργασίες για το σπίτι που μας έφεραν αντιμέτωπους με νέες προκλήσεις. Η παιχνιδοποίηση ως μέθοδος για τις εργασίες στο σπίτι είναι ένα νέο πεδίο και καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι αξίζει τον κόπο, καθώς συμπληρώνει τη μαθησιακή διαδικασία, βοηθά στην εξάσκηση και την εμβάθυνση της γνώσης”. (Εκπαιδευτικός)

“Μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση, ο προσχεδιασμός, η δημιουργικότητα, ο περισσότερος χρόνος και, σε καλές περιπτώσεις, η ομαδική εργασία χαρακτηρίζουν αυτού του είδους τη μέθοδο διδασκαλίας.” (Εκπαιδευτικός)

“Η επιλογή του θέματος θα πρέπει να προσαρμόζεται στα ενδιαφέροντα του μαθητή, καθώς αυτό μπορεί να τον κάνει πιο πρόθυμο να ασχοληθεί με μια σειρά εργασιών σε πολλές σελίδες. Η επιλογή των ασκήσεων φάνηκε να είναι η πιο εύκολη, καθώς έπρεπε να σχετίζονται με τη θεωρητική ή πρακτική ύλη που διδάσκεται. Ωστόσο, η δημιουργία ενός πλαισίου είναι πολύ χρονοβόρα και το λεξιλόγιο πρέπει να προσαρμοστεί με βάση την  ηλικία και τις πρωτογενείς γνώσεις του παιδιού”. (Εκπαιδευτικός)

“Η δημιουργία της παιχνιδοποιημένης εργασίας για το σπίτι έγινε σε ομάδες, από κοινού. Η συνεργασία ήταν πραγματικά διασκεδαστική, όχι μόνο μια πρόκληση για εμάς αλλά και μια πραγματική άσκηση ανάπτυξης της ομάδας. Δημιουργικές ιδέες δημιουργήθηκαν και το περίγραμμα της εργασίας για το σπίτι συγκροτήθηκε γρήγορα. Χρειάστηκε λίγο περισσότερος χρόνος για την επεξεργασία, τη διόρθωση και τη δημιουργία της τελικής έκδοσης.” (Δάσκαλος)

“Ήταν μια πραγματική πρόκληση, μου άρεσε”. (Μαθητής)

“Προσωπικά, μου άρεσαν οι προκλήσεις και οι απροσδόκητες ανατροπές”. (Μαθητής)

“Βρίσκω πολύ ενδιαφέρουσα την ιδέα της ενσωμάτωσης των εργασιών σε μια ιστορία”. (Μαθητής)

Η παιχνιδοποίηση ή η παιχνιδοποιημένη εργασία στο σπίτι είναι μια αξιόλογη μέθοδος για όλους τους εκπαιδευτικούς που θέλουν να δοκιμάσουν νέους τρόπους και δεν φοβούνται τις προκλήσεις.

Αγαπητοί συνάδελφοι, ας πάμε σε μια περιπέτεια!